Hayvanlarda Madde Bağımlılığı

Bazı hayvanlar, doğal yaşam alanlarında ya da insanlar ile birlikte yaşadıkları çevrelerde bulunan maddelere bağımlı hale gelebilir.
İnsanlar, sinir sistemini değiştiren maddeleri tüketme dürtüsüne sahip olanın sadece kendileri olduğunu düşünürler. Ama bu durum hayvanlar için de geçerli olabilir. Etkilenen beyin mekanizmaları birçok türde (bizimki dahil) benzer olduğu için hayvanlar da bu maddelere bağımlı hale gelebilir.

hayvanlar

İster kendi özgür iradeleriyle ister insan eylemiyle olsun, birçok tür davranışlarını değiştiren bileşikleri tüketebilir. Onları tanımak istiyorsanız, bugüne kadar belgelenmiş en ilginç örnekler burada. Yazımızı okumaya devam edin!

Bağımlılığın Mekanizması

İlaçların insanlar üzerindeki işleyişi ve etkileri üzerine yapılan araştırmalar, esas olarak sıçanlar, domuzlar ve balıklar (geçmişte primatlar da) gibi laboratuvar hayvanları üzerinde gerçekleştirilmektedir. Amaç insanlara yararına çalışmalar yapmak olsa da, bu araştırmalar hayvanların da beyinlerindeki bağımlılık mekanizmalarını da göstermiştir.

Bağımlılığın arkasındaki nörolojik süreç tüm hayvanlarda benzerdir: Dopamin ve limbik sistem, beyindeki ödül devrelerinin düzenlenmesinden öncelikle sorumludur. Bu sinir yollarının açık bir işlevi vardır; sürekli zevk üreten davranışların tekrarını sağlamak.

Çoğu araştırmada, hayvanlar, bağımlılık yapıcı maddeler içeren yiyecekleri tercih etme veya aktif olarak arama belirtileri gösterirken, bunları almadıklarında geri çekilme belirtileri gösteriyor. 

Kimyasalların özel durumunda, ilgili nöronal reseptörlerin aktivasyonunu veya inhibisyonunu indüklerler, kimyasalı tüketmeye devam etmek için koşullu ve doğal olmayan bir tepki yaratır. Söz konusu ilacın kullanımı ile birlikte beyin yapısı ve fizyolojik işleyişi de uzun vadede değişir.

Ne yazık ki, beyin, aktivitedeki bu madde kaynaklı artışlara “alışkın” hale gelir ve hem fiziksel hem de duygusal bağımlılık yaratır. Tahmin edebileceğiniz gibi bu, ilaca maruz kalan laboratuvar hayvanlarında da aynı sonuç görülmüştür.

Vahşi Hayvanlar da Bağımlı Olabilir mi?

Doğada, madde bağımlısı olan hayvanlar da vardır. Bununla birlikte, bunlar biz insanların anladığı anlamda bağımlılıklar olmayabilir. Bunun yerine neden olduğu zevkli etkiler için tekrarlayan tüketimdir.

Elbette merak ediyorsunuzdur, “Hangi hayvanlar maddelere bağımlı hale gelebilir? Onları hasta eden bir şey ile onlara keyif veren bir şeyi nasıl ayırt edebilirler? İşte merakınızı giderecek bazı iyi bilinen örnekler:

Amerikan Ren geyiği (Rangifer tarandus): Bu geyikler bir şekilde halüsinojenik mantarlara (Amanita muscaria) ilgi duyarlar. Görgü tanıkları, ren geyiklerinin onları yedikten sonra düzensiz koştuğunu ve zıpladığını, garip sesler çıkardığını ve başlarını salladığını bildiriyor.
Fil (Loxodonta africana): Bazı filler, meyveleri tatlı bir tada sahip olan marula ağacını (Sclerocarya birrea ) aktif olarak arar. Bu meyveler olgunlaştıklarında etanole fermente olurlar. Filler, bu alkolü metabolize etmekte zorlandıkları için onları yedikten sonra kararsız davranırlar.
Kedi (Felis silvestris catus): Kedi nanesi hiperaktivite ve sıkıntıdan uyuşukluk ve salya akmasına kadar değişen etkiler üretir. Kediler bu bitkiye ilgi gösterirler!
Yunuslar (Delphinidae familyası): 1995 yılında, bir grup yunusun şişmiş bir kirpi balığını taciz ettiğini gözlemledikten sonra, biyolog Lisa Steiner, bu deniz memelilerinin balıklar tarafından aktif olarak salgılanan tetrodotoksin tarafından sarhoş olduklarını varsaydı. Zehirlenmenin balıkla oynamaktan kaynaklanan bir kaza olduğu göz ardı edilmediğinden, bu hala doğrulanmadı.
Wallabies (Macropodidae familyası): Tazmanya adasındaki (Avustralya) haşhaş çiftçileri, wallabilerin ekinlerine ağrı kesici üretimi için hammadde olarak yetiştirdikleri bitkileri yemek için girdiğini bildirmektedir. Haşhaş yedikten sonra keseliler bilincini kaybedene kadar daireler çizerek koşarlar.
Sinekler (Drosophila melanogaster): Bu gerçekten ilginç bir vaka. 2012 yılında yapılan bir araştırmaya göre, çiftleşmeden yoksun kalan erkek sinekler etanol tüketimine yöneliyor. Görünüşe göre çiftleşme eylemi ve alkolün etkisi beyin ödül sistemlerinin yollarını paylaşıyor, bu nedenle bekar olan sinekler bu madde aracılığıyla yapay bir rahatlama arıyor.

hayvanlar-2

Zevk ve yeni deneyimler arayışı, gördüğünüz gibi insanlara özgü değildir. Bununla birlikte, doğrudan gözlem yanıltıcı olabileceğinden (yunuslar ve kirpi balığı durumunda olduğu gibi) konu hayvan davranışlarını insanlaştırmaya geldiğinde dikkatli olmak önemlidir. Tüm hayvan davranışlarının anlamı, onu kimin yorumladığına bağlıdır.

Hayvan Bağımlılıkları Üzerindeki İnsan Etkisi

Hayvanların madde tüketmeyi seçmediği başka durumlar da vardır, ancak çevrelerini bunlarla kirleten insanlardır. Bunun nasıl olduğu hakkında size bir fikir vermek için, Journal of Experimental Biology dergisinde yayınlanan bir araştırma, nehirlere dökülen metamfetaminlerin, içinde yaşayan balıkları bağımlı hale getirdiğini bildirmiştir. Kontraseptif ilaçlarla kirlenmiş sularda cinsiyet değiştiren balık vakaları da tanımlanmıştır.

Görüldüğü gibi hayvanların kimyasal maddelere bağımlı hale gelebilmesi mümkündür. Bir yandan, bu davranışları gözlemlemek ilginçtir ama  daha da önemlisi tüm bunlar bize diğer varlıklar üzerindeki etkimizi yeniden değerlendirme ihtiyacımızı hatırlatır.

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

ümraniye veterinerbebek
Don`t copy text!