Dinlenme ve uyku kalitesinin hayvanlar üzerinde önemli bir etkisi olabilir! 

Dün gece nasıl uyudunuz? Yatağınızın ve yastığınızın ne kadar rahat olduğuna bağlı mıydı? Yoğun ve hareketli bir günün ardından kendinizi bitkin hissederek mi yatağa girdiniz?

Uyku, insanlar için olduğu kadar hayvanların sağlığı için de önemlidir. Bir hayvanın yaşadığı dinlenme kalitesini ve dolayısıyla refahını etkileyebilecek birçok dış faktör vardır. Hayvanlarda uykudan bahsederken öncelikle bazı türlerin bizimkinden çok farklı uyku gereksinimlerinin olduğunu bilmek gerekir. İnsanlar için önerilen ortalama 8 saatlik kesintisiz uyku, türe özel bir öneridir. Diğer hayvanların farklı ihtiyaçları vardır. Araştırmalar, tutsak zürafanın gece aktivitelerinin ortalama sadece %2’sini REM uykusunda geçirebildiğini tespit etmiştir. Buna kıyasla, bir enerji tasarrufu stratejisine sahip, günde 20 saat uyuyan bir yarasa türü de kaydedilmiştir. Ne yazık ki, memelilerin uykusuyla ilgili çok sayıda araştırma yapılmış olsa da, sürüngenlerin ve amfibilerin dinlenme gereksinimleriyle ilgili keşfedilecek daha çok şey vardır.

Hyavanların çok sık ve kısa süreli yaptıkları uyku, potansiyel avcıların farkında olma ihtiyacı nedeniyle hayvanlar aleminde oldukça yaygın bir davranıştır. Yabani hayvanlar üzerinde yapılan bir araştırmaya göre gece veya gündüz uyuma tercihinin, bir ortamdaki avcılardan gelecek potansiyel tehlikelere göre değiştiği gözlemlenmiştir. Bununla birlikte, nöbet tutan daha fazla hayvanın olduğu sosyal türlerde (marmosetler gibi) bazı hayvanlar, insanların uyku alışkanlıklarınıza daha çok benzeyen bir uykunun tadını çıkarabilirler. Yani kesintisiz 7 ila 8 saat boyunca uyuyabilirler.

Aydınlatma, bir hayvanın dünyasını ve uyku düzenini nasıl deneyimleyeceğini etkileyecek bir diğer kritik unsurdur. Günlük aydınlatma döngüsü, bir hayvanın fizyolojisinde biyolojik değişiklikler yaratacaktır, bu nedenle yapay ışıkların sirkadiyen ritimleri taklit etmesi gerekir. Bu, bireyin günün belirli zamanlarıyla ilişkili doğal davranışlarda bulunmasını sağlamak içindir. Örneğin alacakaranlıkta ve şafakta en aktif olan bir hayvanının mutlu ve sağlıklı hissetmesi için bu zaman periyodlarını aydınlatma döngülerine yansıtılması gerekir.

Esaret altındaki vahşi hayvanlara bakmak söz konusu olduğunda, bir hayvanın üzerine yatması veya altında saklanması için sunduğumuz şeylerin dinlenme davranışları üzerinde büyük bir etkisi olabilir. Bir hayvan çevrede kendini rahat ve güvende hissediyorsa, o zaman iyi bir uyku veya kaliteli dinlenmeye ulaşmaları çok daha olasıdır. Rahat saman yatakları, kapalı alanlara sürekli erişim ve özel alan verilmesi gibi durumlar tutsak vahşi hayvanlarda sağlıklı dinlenme davranışları için gerekli olabilir.

2017 yılında, Dublin Hayvanat Bahçesi’nde yaşayan Asya Filleri üzerinde, özellikle bir Asya Fili sürüsünün uyku alışkanlıklarını inceleyen ve bize çok şey öğreten bir çalışma yayınlanmıştır. Fillere yumuşak kumlu bir zeminde veya beton bir zeminde uyuma seçeneği sunulduğunda, her seferinde kum seçilmiştir. Bu çalışma aynı zamanda filin yaşı ile uyudukları süre arasında bir ilişki olduğunu da ortaya koymuştur. Yavruların gece başına ortalama beş saat uykuya ihtiyaç duyduğunu, yaşlı bireylerin ise sadece üç buçuk saat uykuya ihtiyaç duyduğunu gözlemlenmiştir. Fil uykusu üzerine yapılan başka bir çalışmada ise gürültü kirliliğinin, bağışıklık sisteminin baskılanmasına ve ardından hastalığa yol açabilecek rahatsızlık potansiyeli de vurgulanmıştır. İnşaat işlerinden, ziyaretçi faaliyetlerinden ve diğer çevresel faktörlerden kaynaklanan gürültülerin tümü, dinlenme düzenleri ve hayvan sağlığı üzerinde bir etkiye sahip olabilir.

Sonuç olarak; doğal yaşam alanlarında yaşamayan, insan bakımı altındaki hayvanlar için uyuma ve dinlenme davranışlarına yönelik çevresel faktörler kritik öneme sahiptir.