Uzaya Giden Köpek: Laika’nın Hikayesi

Sokak köpeği olan Laika, 1957 yılında yanına sadece bir öğün yemek ve yedi günlük oksijen tedariği alarak Moskova’dan yörüngeye doğru çıktı.

Kalbi hızla atan ve nefes nefese kalan Laika, Moskova sokaklarının binlerce kilometre yukarısında Dünya yörüngesine doğru bir roketle fırlatıldı. Aşırı ısınmış, sıkışmış, korkmuş ve muhtemelen aç halde olan uzay köpeği, istemeden de olsa intihar görevi olan bu görevde bilim için hayatını verdi.

Bu hikaye ne kadar üzücü olsa da, husky-spitz karışımı olan bu sokak köpeği, Dünya yörüngesine giren ilk canlı olarak tarihe geçti. Onun ölümünden ve Sovyet gemisi Sputnik 2’nin yeryüzünün atmosferine girerek yanmasından 60 yıl sonra, bu küçük köpek popüler kültürde yeniden hayat bulmaya devam etti.

laika
Laika’nın hikayesi (yukarıda, şimdi BAE’nin bir parçası olan Ajman Emirliği’nden bir posta pulunda) bugün web sitelerinde, YouTube videolarında, şiirlerde ve en az birinde talihsiz köpek için mutlu bir son sağlayan çocuk kitaplarında yaşamaya devam ediyor. Vintageprintable1, Flickr.

 

Sadece Tek Öğün

Sovyet mühendisler, o dönemki Başbakan Nikita Kruşçev’in talebi üzerine, Rusya’nın Bolşevik Devrimi’nin 40. yıldönümü olan 7 Kasım 1957’ye denk gelecek bir uçuş için Sputnik 2’yi aceleyle planladılar. İnsansız ve köpeksiz Sputnik 1’den öğrendiklerini kullanarak çalışan ekipler, uçacak köpek için basınçlı bir bölme içeren gemi inşa etmek için hızla çalıştılar. Sputnik 1, 4 Ekim 1957’de Dünya yörüngesinde insan yapımı ilk nesne olarak tarihe geçmişti. Sputnik 2, roketin son aşaması ekli olarak yörüngeye girecekti ve mühendisler, Sputnik 1’den altı kat daha ağır olan 1.120 kiloluk yükün, yolcusuna sadece bir kez yiyecek vererek sınırlar içinde tutulabileceğine inanıyorlardı.

Planlanan şuydu; Laika’nın uzayda yedi gün sonra oksijen yoksunluğundan 15 saniye içinde ağrısız şekilde ölmesi. Smithsonian Ulusal Hava ve Uzay Müzesi’nde uluslararası uzay programları ve uzay giysileri küratörü olan Cathleen Lewis, birkaç gr yiyeceğin fark yaratacağını düşünmemekle birlikte bir kadın doktorun kalkıştan önce Laika’ya yiyecek vererek protokolü ihlal ettiğini hatırlıyor.

Sovyet  görevliler, dişi köpeklerin daha küçük ve daha uysal oldukları gerekçesiyle işe dişi sokak köpekleri toplayarak başladılar. İlk testler, itaat ve pasifliği ölçtü. Nihayetinde, testleri geçen köpekler, haftalarca küçük basınçlı kapsüllerde yaşadılar. Doktorlar ayrıca kalkış sırasında meydana gelecek hava basıncı değişikliklerine ve yüksek seslere karşı tepkilerini kontrol ettiler. Testçiler, adayları pelvik bölgeye bağlı bir hijyen cihazıyla donattılar. Köpekler bu cihazlardan hoşlanmadılar ve bazıları, müshil ilaçları aldıktan sonra bile atıklarını tutarak bu cihazları kullanmaktan kaçındılar. Ancak, bazıları bu duruma uyum sağladı.

uzay yolculuğu

Laika Seçildi

Sonunda, ekip, sakin yapısıyla bilinen Kudryavka’yı (Küçük Kıvırcık) Sputnik 2’nin köpek kozmonotu olarak ve Albina’yı (Beyaz) yedek olarak seçti. Radyoda halka tanıtılan Kudryavka havladı ve daha sonra Rusça’da “havlayan” anlamına gelen Laika olarak tanındı. Albina’nın Laika’dan daha iyi performans gösterdiği söylentileri ortaya çıktı, ancak yakın zamanda yavrular doğurduğu ve bakıcılarının sevgisini kazandığı için Albina ölümcül bir uçuşa gönderilmedi. Doktorlar her iki köpeğe de cerrahi operasyonlar yaparak kalp atışlarını, solunum hızlarını, kan basıncını ve fiziksel hareketlerini izlemek için vücutlarına tıbbi cihazlar yerleştirdiler.

Sovyet doktorları Laika’yı ölüm için seçti, ancak tamamen vicdansız değillerdi. Bakıcılarından biri olan Vladimir Yazdovsky, uçuştan kısa bir süre önce 3 yaşındaki Laika’yı evine götürdü çünkü “Köpeğe hoş vakitler geçirtmek istedim,” diye söyledi.

Uçuş Vakti

Planlanan kalkıştan üç gün önce Laika, sadece birkaç cm hareket edebileceği dar seyahat alanına girdi. Yeni temizlenmiş, sensörlerle donatılmış ve bir hijyen cihazıyla donatılmış olan Laika, metal kısıtlamalarla donatılmış bir uzay giysisi giyiyordu. 3 Kasım sabahı saat 05:30’da, gemi kalkış yaptı ve G-kuvvetleri normal yerçekimi seviyelerinin beş katına ulaştı.

Uçuşun sesleri ve basınçları Laika’yı korkuttu: Kalp atış hızı normalin üç katına, solunum hızı ise dört katına çıktı. Ulusal Hava ve Uzay Müzesi, Laika’nın uçuş sırasındaki solunumunu gösteren gizliliği kaldırılmış yazıcı çıktılarına sahiptir. Laika, yörüngeye canlı olarak ulaştı ve Dünya’yı yaklaşık 103 dakikada bir tur attı. Ne yazık ki, ısı kalkanının kaybı, kapsülün içindeki sıcaklığın beklenmedik bir şekilde artmasına neden oldu ve Laika’ya zarar verdi. 1993 yılında Rus tıp doktoru ve uzay köpeği eğitmeni Oleg Gazenko, Laika’nın “fırlatmadan kısa bir süre sonra” öldüğünü açıkladı. Lewis, “Dördüncü yörüngeden sonra uzay aracının içindeki sıcaklık 90 derecenin üzerinde kaydedildi,” diyor. “Bu noktadan sonra bir veya iki yörüngeden fazla dayandığına dair gerçek bir beklenti yok.” Yolcusuz olarak, Sputnik 2 beş ay boyunca yörüngede dönmeye devam etti.

laika köpek

Uçuş sırasında ve sonrasında, Sovyetler Birliği Laika’nın birkaç gün boyunca hayatta kaldığı yalanını sürdürdü. “Resmi belgeler sahteydi,” diyor Lewis. Sovyet yayınları, Laika’nın 12 Kasım’a kadar hayatta olduğunu iddia etti.

Hayvan haklarıyla ilgili endişeler 21. yüzyılın başlarındaki seviyelere ulaşmamış olsa da, bazıları Sovyetler Birliği’nin Laika’yı güvenli bir şekilde Dünya’ya geri getirecek teknolojiye sahip olmadığı için onu ölüme terk etme kararını protesto etti. Avlanmaya karşı muhalefetin arttığı İngiltere’de, Hayvanlara Zulmü Önleme Kraliyet Topluluğu ve Mutlu Köpekler İngiliz Topluluğu fırlatmaya karşı çıktı. Bir grup hayvan sever, protesto işaretlerini evcil hayvanlarına taktı ve New York’taki Birleşmiş Milletler binası önünde yürüdü.

Lewis, hayvan testlerinin insancıl kullanımının, insanlı uzay uçuşlarına hazırlık için gerekli olduğuna inanıyor. “Yüksek irtifa uçuşlarındaki insan deneyimlerinin sınırlarıyla belirleyemediğimiz şeyler vardı,” diyor Lewis. Bilim insanları, “uzay uçuşunun insanlar üzerindeki dezoryantasyon etkisinin ne kadar olacağını veya bir astronotun ya da kozmonotun rasyonel bir şekilde işlevini sürdürebileceğini gerçekten bilmiyorlardı.”

Ne yazık ki, Laika için her şey mükemmel bir şekilde çalışmış olsaydı ve bol miktarda yiyecek, su ve oksijene sahip olacak kadar şanslı olsaydı bile, uzay aracı atmosfere yeniden girdiğinde, 2.570 yörüngeden sonra ölecekti. İronik olarak, Laika’nın kesin ölümüne sebep olacak olan bu uçuş, aynı zamanda uzayın yaşanabilir olduğunu kanıtladı.

Laika’nın hikayesi bugün hala web sitelerinde, YouTube videolarında, şiirlerde ve çocuk kitaplarında yaşamaya devam ediyor. Bu kitaplardan en az biri, kaderine terk edilmiş köpeğe mutlu bir son sağlıyor. Laika’nın kültürel etkisi, ölümünden bu yana yıllar boyunca yayılmıştır. Dünyanın dört bir yanındaki birkaç folk ve rock şarkıcısı Laika’ya şarkılar adamıştır. Bir İngiliz indie-pop grubu onun adını almış, ve bir Finlandiyalı grup kendisine “Laika and the Cosmonauts” adını vermiştir. Roman yazarları Rusya’dan Victor Pelevin, Japonya’dan Haruki Murakami ve Büyük Britanya’dan Jeannette Winterson Laika’yı kitaplarında konu almışlardır, aynı şekilde İngiliz grafik roman yazarı Nick Abadzis de.

2015 yılında, Rusya Laika’nın anısına Moskova’daki bir askeri araştırma tesisinde bir roketin tepesinde yeni bir anıt heykel açtı. 1997’de Moskova’daki Star City’deki Biyomedikal Problemler Enstitüsü’nde düşen kozmonotlar onurlandırıldığında, Laika’nın görüntüsü bir köşede yer aldı. Mart 2005’teki Mars Keşif Rover Opportunity misyonu sırasında, NASA gayri resmi olarak Mars’taki bir kraterin içindeki bir noktaya “Laika” adını verdi.

1957 yılında, bir sokak köpeği olan Laika, Moskova’dan yola çıkarak yanına sadece bir öğün yemek ve yedi günlük oksijen tedariği alarak yörüngeye çıktı.

 

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir

ümraniye veterinerbebek
Don`t copy text!