Günümüzde Türkiye’de evcil hayvan olarak 4 milyon kedi, 1 milyon da köpek olduğu tahmin edilmektedir. 20 milyon kedi ve köpek ise sokaklarda yaşamaktadır.  Bu şaşırtıcı sayılar bizi düşündürdü: Neolitik halklar (yeni taş / cilalı taş) tarih öncesi evcil hayvanlarla ilgileniyor muydu?

Evcilleştirilmiş Hayvanlar

İnsan-hayvan bağının ve evcil hayvanların tarihini tartışırken, bazı tanımlamalar yapmamız gerekir. Çünkü tüm evcilleştirilmiş hayvanlar ev hayvanı değildir değildir veya evcil hayvan değildir.

En basit ifadeyle, evcilleştirilmiş, eğitilmiş anlamına gelir, ancak tüm eğitimli hayvanlar insanlarla arkadaş değildir. Öte yandan evcil hayvanlar ifadesi, arkadaşlık için tutulan anlamında kullanılır. Başka bir deyişle: evcilleştirilmiş hayvanların tümü evcil hayvan değildir, ancak evcil hayvanların çoğu evcilleştirilmiştir. İstisnalar mevcuttur. Ancak bu durumlarda, evcilleştirilmemiş olan evcil hayvan genellikle yasa dışıdır.

Antropologlar ve arkeologlar, ilk evcilleştirilmiş kurtların – diğer adıyla köpekler – koyun, keçi ve sığırları güden çalışma hayvanları olduğundan eminler. İçeride insanlarla yaşamıyorlardı ve muhtemelen arkadaş olarak değil, bir görev hayvanı gibi görülüyorlardı.

Eski çağ köpeklerinin görev hayvanından “insanın en iyi arkadaşı” na geçişi ise yine de tartışma konusudur. Oxford Üniversitesi biyo-arkeoloji araştırma ağının direktörü Greger Larson şöyle açıklamıştır: “İlk evcil hayvanları sormak, hayatın ne zaman başladığını sormak gibi.” Larson’un ekibi, ilk insanların çevrelerinde yavru hayvanlar tuttuğuna inanıyor ve bununla birlikte bu hayvanlar olgunluğa ulaştıklarında onların gitmelerine izin verdikleri veya yediklerini de düşünüyorlar.

Bilim, Evcil Hayvanların Tarihi İle İlgili Şimdiye Kadar Ne Gösteriyor?

Araştırmacılar, evcilleştirilmiş hayvanların evcil hayvanlar haline geldiği dönemi kesin olarak belirleyemese de, tarih öncesi evcil hayvanlar hakkında birçok ilginç gerçek ortaya çıkardılar.

Belçikalı bir bilim adamı olan Mietje Germonpre, birlikte gömülmüş bir insan ve köpeğin 32.000 yıllık mezarının kalıntılarını inceledi. Germonpre’nin ekibi tarih öncesi evcil hayvanların kanıtlarını ortaya çıkaran tek kişi değil. Bir başka kazıda, Avrupa’daki köpek kalıntılarının titizlikle erkek, kadın ve çocuk mezarlarına yerleştirildiği ve insanlar ve hayvanlar arasında olası özel bir ilişkiye işaret eden bir dizi dairesel mezar alanı ortaya çıkarıldı. Araştırmacıların hala belirleyemediği şey, köpeklerin insanlara ölümüne eşlik etmek için kurban edilip edilmediğidir.

İlk Evcil Hayvanlar

Greger Larson’a göre, kedilerin ve köpeklerin 12.000 yıl öncesine ait insanlarla birlikte gömülü olduğuna dair kanıtlar vardır. O döneme ait bazı köpeklerin yüksek değerli eşyalar içeren kendi mezarları da vardı. Ama nedeni belli değil. Köpek ve kedi ölümleri dini bir ritüel miydi? Yoksa doğal sebeplerden ölen evcil hayvanlar mıydı?

Yaklaşık 8.000 yıl önce, insanlar daha yerleşik hale geldi ve evler, ahırlar ve tahıl depoları inşa edildi. Yeni tarım alanları, kemirgenleri ve diğer küçük memelileri de beraberinde getirdi. İşte o zaman kediler olay yerine geldi ve sıçanlarla karşılaştılar.

Romalılar’da, üst sınıflar arasında evcil hayvan sahipliği oldukça yaygındı. Bölgeye bir fare istilası çökmüştü ve insanlar, bir köpek veya kediye sahip olmanın hayatı çok daha katlanılabilir hale getirdiğini keşfetmişlerdir.

Evcil Hayvanların Tarihi Hakkında İlginç Gerçekler

• Köpekler, Antik Yunan dininin önemli bir parçasıydı. Köpekler, tapınaklarda iyileştirici terapist olarak hizmet etti ve hastalıkları iyileştirme yeteneklerinden dolayı saygı görüyorlardı.
• Mısırlılar evcil hayvanlar konusunda gelişmişlerdi ve eserleri sıklıkla insan, köpekler ve kediler arasındaki özel ilişkiyi yüceltiyordu.
• Çin imparatorları küçük köpekler beslerlerdi.
• Fosil kayıtlarından anlaşıldığı kadarıyla, 12.000 ila 14.000 yıl önce günümüz köpekleri vardı.
• Kuzey İsrail’de ortaya çıkarılan bir Paleolitik mezarda, cesedin eli bir hayvanın omzuna dayanıyordu. Konumlandırma, kişi ve hayvan arasında yakın bir bağ olduğunu göstermekteydi.
• Eskiden evcil hayvanlar bir zenginlik ve statü işaretiydi. Yalnızca aristokratlar onları koruyacak ve besleyecek kaynaklara sahipti.
• Orta Doğu firavunları sırtlanları, aslanları ve maymunları evcil hayvan olarak beslemişlerdir. Bununla birlikte, Mısırlılar kedilere diğer tüm hayvanlardan daha çok değer veriyorlardı.
• Tüm kültürler aynı anda evcil hayvan sahipliğini benimsiyor gibiydi. Hiçbir toplum, evcil hayvanlar fikrini icat etmedi.
• 1700’ler ve 1800’ler boyunca, gazeteler düzenli olarak evcil hayvan övgüleri yayınladı.
• Phillip Henry Gosse, 1850’de daha fazla insanı balıkları evcil hayvan olarak tutmaya teşvik eden ilk akvaryumu yarattı.

Tarih öncesi evcil hayvanlar hakkında keşfedilenler henüz bu kadar. Kısacası, evcil hayvanların kesin çıkış tarihi hala kesin değildir. Ancak araştırmalar, insanların ve hayvanların muhtemelen 10.000 yıl önce bağ kurmaya başladığını ortaya koyuyor.