Eşek
Bilimsel Sınıflandırması
Alem (Kingdom): Hayvanlar (Animalia)
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Mammalia
Takım (Order): Perissodactyla
Familya (Family): Equidae
Cins (Genus): Equus
Bilimsel Adı: Equus Asinus
Genel Bilgiler
Av: Çim, Yabani Otlar, Sebzeler
Yaşam Alanı: Kurak ormanlar ve çöller
Beslenme Şekli: Etobur
Avcı: Tilki, Kurt, Aslan
Ağırlık: 200 – 280 kg
Boy: 90- 130 cm
Renk: Kahverengi, gri, siyah
Yaşam Süresi: 15 – 30 yıl
Eşeklerin inatçı oldukları düşünülse de aslında insanlarla sıkı bağlar kurabilen son derece zeki canlılardır.
Eşekler ve atlar çok farklı iki tür olsa da, eşekler at ailesinin üyeleridir. Et ve süt için kullanıldıkları Mısır ve Kuzey Afrika’da evcilleştirildikten sonra, insanları veya yükleri taşımak için kullanılan işçi hayvanlar haline geldiler. Atlardan daha yavaştırlar ama oldukça dayanıklıdırlar. Sosyal ve sakinleştirici bir yapıya sahip olan eşekler, diğer evcil memelilerle iyi geçinir ve fiziksel veya zihinsel engelli insanlar için mükemmel bir arkadaş olabilir.
Bu hayvanların sınıflandırılması, Equidae ailesi ve Latince’de at anlamına gelen Equus cinsi içindedir. İki ana yaban eşeği türü vardır: Menzilleri Kızıldeniz’den Kuzey Hindistan ve Tibet’e kadar uzanan ve birkaç alt türle sonuçlanan Asya eşekleri ve türün Afrika dalı. Sınıflandırmadaki Asya alt türleri arasında Equus hemionus hemippus (Suriye Yaban eşeği) ve Equus hemionus khur (Hint yaban eşeği) bulunur.
Tüm modern evcilleştirilmiş eşeklerin bilimsel adı Equus africanus asinus’tur ve esas olarak Kuzey Afrika’da Akdeniz ile Sahra Çölü arasında bulunan Afrika yaban eşeklerinden türemişlerdir.
Eşekler Hakkında İlginç Bilgiler
- Eşekler gün boyunca otlarlar ve düşük protein ve yüksek lifle beslenirler.
- Şaşkın eşekler, korktuklarında kaçmak yerine donarlar veya birkaç adım uzaklaşırlar, bu da onlara inatçı oldukları için hak edilmemiş bir ün kazandıran bir özelliktir.
- Oyun oynamayı çok severler.
- Hafızaları güçlüdür.
- Eşek kelimesi tek Ş ile yazılır.
- Eşeklerin hepsi evcil değildir.
Fiziksel Özellikleri ve Davranışı
Bu hayvanlar birçok farklı boyut ve renkte olabilirler. Yabani türler, toynaktan omuza yaklaşık 130 cm uzunlığunda ve yaklaşık 250 kg ağırlığındadır. Evcilleştirilmiş eşekler, nasıl yetiştirildiklerine bağlı olarak farklı boyutlarda olurlar. Genel olarak, toynaktan omuza 100 cm ila 150 cm arasındadır ve 180 – 250 kg ağırlığındadır.
Bu hayvanların renkleri beyaz ve griden siyaha kadar değişir. Gri en yaygın renktir, ardından kahverengi, siyah ve lacivert tonlarında olabilirler. Çoğu genellikle sırtlarında yeleden kuyruğa ve omuzlarında koyu renkli bir kürk şeridine sahiptir. Bir attan çok bir ineğinkine benzeyen bir kuyruğa sahip kısa, dik yeleleri vardır. Koyu renkli çok uzun kulakları vardır. Büyük kulakları ayrıca eşeklerin onu yelpaze gibi kullanarak serinlemelerine yardımcı olur.
Bu hayvanlar, diğer eşeklerin arkadaşlığından hoşlanır ve genellikle diğer bireylerle bağ kurarlar. Türleri olmadığında, genellikle atlarla, katırlarla ve diğer küçük hayvanlarla bağ kurabilirler. Bir insan güvenini kazandıktan sonra eşek ile arkadaş olabilir. Güçlü bağlar oluşturma yetenekleri nedeniyle, bağlı bir eşek çiftini ayırmak, kalp krizi veya felç ile sonuçlanabilecek bir kan durumu olan hiperlipidemiye yol açan strese neden olabilir.
İnatçılıklarıyla ünlü olmalarına rağmen, bu özellik bir kendini koruma özelliğidir, bu yüzden bir eşeği tehlikeli olarak algıladığı bir şeyi yapmaya zorlamak zordur. Vücut dilleri de atlarınkinden daha az anlamlıdır, bu nedenle okunması zor olabilir. Gözlerinin hafifçe genişlemesi, stres veya korku anlamına geldiğinde merak olarak yanlış anlaşılabilir. Korktukları bir nesneye bakarken hareketsiz kalabilirler. Genellikle ısırarak, ön toynaklarıyla vurarak veya arka ayaklarıyla tekmeleyerek kendilerini savunurlar.
Bu hayvanların zeki olduğu kadar dikkatli, arkadaş canlısı, oyuncu ve genellikle doğdukları andan itibaren başlayan ve yaşamları boyunca devam eden öğrenmeye istekli oldukları bilinmektedir.
Evcilleştirilmiş eşekler atlara göre daha bölgecidir, bu yüzden bazen koyun ve keçi sürülerini yırtıcılara karşı korumak için kullanılırlar ve genellikle tehdit olduğunu düşündükleri her şeyi ezerler. Atların kolay kolay hayatta kalamadığı veya aşırı yoksulluğun olduğu yerlerde, başlıca yük hayvanları ve ulaşım kaynaklarıdır. Günün en sıcak saatlerinde dinlenirler ve sabah ve akşam sürüyle seyahat edip yemek yerken daha hareketlidirler.
Eşek Nerede Yaşar?
Evcilleştirilmiş eşekler dünyanın her yerinde birçok farklı kültürde bulunur, ancak tercih edilirse, en iyi şekilde sıcak ve kuru bölgelere, özellikle de marjinal çöl bölgelerine yaşarlar. Bu adaptasyon onlara dayanıklı bağışıklık ve sindirim sistemleri sağlamıştır. Yaban eşekleri genellikle yalnızdır ve her yetişkinin bir yuva oluşturduğu harem oluşturmazlar.
Evcil bir eşek vahşileşirse ve evini seçebilirse, yaşamak için sıcak bir yer arayacaktır. Yaban eşekleri kuzey Afrika, Arap Yarımadası ve Orta Doğu’daki çöllerde ve savanlarda yaşar. Bu hayvanlar ayrıca Türkiye, Çin ve Pakistan, Hindistan, Nepal ve Butan’ın kuzey bölgelerinde de yaşarlar. Anırma olarak da bilinen yüksek sesli çağrıları üç kilometre öteden duyulabilir ve eşeklerin vahşi doğada birbirleriyle iletişim kurmalarının bir yolu olabilir.
Eşeğin Beslenmesi
Bu hayvanlar otoburdur, yani et yemezler. Saman, yulaf, tahıl ve ot gibi çeşitli yiyeceklerin tadını çıkarırlar, ancak belirli alanlarda çalılar ve çöl bitkileri de yerler. Büyük dudakları, bitkileri yakalamalarına ve onları büyük ön dişlerle parçaladıkları ağızlarına çekmelerine ve yutmadan önce öğütmelerine izin verir. Bu açgözlü yiyiciler her yıl 3 ton kadar yiyecek tüketebilir.
Avcıları ve Tehlikeleri
Bazıları, geleneksel Çin tıbbında kullanılan eşek postlarına yönelik artan talebi karşılamak için dünyadaki eşek nüfusunun önümüzdeki beş yıl içinde yarı yarıya düşebileceğini tahmin ediyor. 2006 yılında dünya yaklaşık 41 milyon eşek nüfusuna sahipti. Bazı kaçak avcılar, ejiao adı verilen jelatin bazlı geleneksel tıbbı yaratmak için eşek ihtiyacını karşılamak için bazı bölgelerde evcil sürülere baskın düzenlediklerinden, dünya çapındaki sayı evcilleştirilmiş eşekler arasında bile azalmaya devam ediyor gibi görünüyor.
Vahşi doğada ise eşek avcıları arasında tilkiler, kurtlar ve aslanlar bulunur.
Eşeğin Yaşam Döngüsü
Dişi bir eşek yaklaşık 12 ay hamile kalıdr. Ancak gebelik, farklı türler arasında 11 aydan 14 aya kadar değişir. Genellikle tek bir sıpa doğurur, ikizler nadirdir. Dişiler doğumdan yaklaşık 10 gün sonra kızgınlığa girseler de genellikle bir veya iki döngü geçene kadar tekrar üremezler. Bazı ırklar, yanlarında bir sıpaları olduğunda kızgınlığa gelmezler. Evcilleştirilmiş eşekler için ortalama üreme oranı dört yılda üç sıpadır.
Sıpalar 9 – 20 kg (orta ırk bir köpek kadar ağır) ağırlığındadır ve doğumdan 30 dakika sonra ayakta durabilir ve emzirebilir. Dişiler yaklaşık beş ayda sütten kesilen yavrularına karşı çok korumacıdır. Bir eşek iki yaşına geldiğinde çiftleşebilir.
Eşekler, sürülerinde kimlerin olduğu konusunda seçicidirler, ancak kiminle çiftleştikleri umurlarında değildir ve genellikle Equus ailesinin diğer üyeleriyle çiftleşirler. Eşek ile kısrak arasındaki yavruya katır denir ve bu hayvan aynı zamanda yük taşıyan ve binek hayvanlar olarak da değerlendirilir. Eşekler ayrıca zebralarla üreyebilir ve yavruları genellikle zonkey olarak adlandırılır.
Bir eşeğin ortalama ömrü 25-30 yıldır, ancak çok daha uzun yaşayabilirler. Kayıtlara geçen en yaşlı eşek, ABD’de 54 yaşına kadar yaşayan evcilleştirilmiş bir dişi eşektir.
Eşek Popülasyonu
Dünyada, çoğu evcilleştirilmiş 50 milyondan fazla eşek yaşamaktadır ve esas olarak taşımada kullanılan az gelişmiş ülkelerde yaşarlar. Çok sayıda olmalarına rağmen, her bir cins içinde çok az hayvan safkandır.
Birkaç yaban eşeği türü yok olma eşiğindedir. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN), Afrika yaban eşeğinin kritik olarak tehlikede olduğunu ve yalnızca 23 ila 200 yetişkin kaldığını belirtiyor. Asya yaban eşekleri (Asya yaban eşekleri olarak da bilinir), yaklaşık 28.000 nüfuslu, neredeyse tehdit altında olarak sınıflandırılır. Tehditlerin çoğu, doğrudan veya dolaylı habitat kaybı yoluyla insanlardan dolayıdır.
Eşekler ne kadar yaşar?
Eşekler 15 ila 30 yıl yaşayabilir.
Eşekler ne kadar hızlı koşabilir?
Bir Eşek saatte 25 km hıza ulaşabilirler.
Minyatür eşekler iyi evcil hayvanlar mı?
Minyatür eşekler sessizdir, idare etmesi kolaydır, sevecendir ve insanlarla arkadaşlıktan zevk alır. Pek çok insan, onlara bakacak yer ve zamanları varsa, onları iyi evcil hayvanlar olarak görür.
Eşekler neden köpeklerden nefret eder?
Köpekler, eşekleri tehdit edebilen çakallara benzer. Bununla birlikte, bir eşek, bir köpeğin zarar vermeyeceğini öğrendiğinde, genellikle bir köpekle iyi geçinmeye başlar.