Çam Keseböceği
Bilimsel Sınıflandırması
Alem (Kingdom): Hayvanlar (Animalia)
Şube (Phylum): Kordalılar (Chordata)
Sınıf (Class): Insecta
Takım (Order): Lepidoptera
Familya (Family): Thaumetopoeidae
Cins (Genus): Ornithorhynchus
Bilimsel Adı: Thaumetopea pityocampa
İsimlerinden de anlaşılacağı üzere sadece çam ağaçlarında yaşayan ve çam iğneleriyle beslenen bir kelebek türüdür. Bulundukları ağaçlar, pamuk yünü toplarına benzeyen belirgin beyaz yuvalar içerir. Yaşam döngülerinin ikinci (krizalit) kısmı için toprağa gömülmek üzere hareket eden tırtıllar, uzun çizgiler halinde birleşirler. Tırtıllar geceleri beslenir ve en çok alacakaranlık ile şafak arasında aktif olurlar. Bu kelebeklerin tırtılları orman zararlısı böcekler olarak bilinmektedir.
Çam Keseböceği Hakkında İlginç Bilgiler
- Tırtıllar bir ağaçtan başka ağaca ilerlerken çok uzun çizgiler halinde birleşebilirler. 20 metre görülen en uzun çizgi!
- Tüyleri şiddetli reaksiyonlara neden olabilir.
Çam Keseböceği Nerede Yaşar?
Çam keseböceği Anadolu’nun güney, batı ve kuzey kısımları, batı ve orta Karadeniz bölgesinin güney kesimlerinde yoğun olarak yaşarlar. Çoğunlukla rakım yükseldikçe yoğunlukları artar ve bakı kuzeye kaydıkça yoğunlukları azalmaktadır.
Tırtıl Neden Zararlıdır?
Çam ağaçları üzerindeki beyaz pamuksu tırtıl keseleriyle kendini belli eden bu böcekler, aslında bir kelebek türüdür. Bu canlının zararına uğrayan ağaçların büyümesi yavaşlar ve hacim kaybı da görülür. Çam keseböceğinin bu zararı kış aylarında, yani ağacın gelişme dönemi dışında yaşandığı için ağacın ölümü söz konusu değildir. Ancak bu zararlar yoğun ve arka arkaya birkaç sene devam ederse ağacın zayıf düşerek diğer zararlılara karşı da hassas hale gelmesine zemin hazırlanmış olur.
Bu böcek yoğunluğunun az olduğu zamanlarda genellikle ormanın kenar ağaçlarında görülürler. Fakat yoğunlukları arttığında her ağaçta görülen keselerin sayısı artar. Tırtıllar keselerini genellikle ağaç tepelerinin yakın dallarına veya dal çatallarına yaparlar.
Ayrıca bu hayvanlar insanlarda ve hayvanlarda zararlı reaksiyonlara neden olabilir ve hatta evcil hayvanlarda ölüme neden olduğu bilinmektedir. Tırtıllar kendilerini vücutlarının etrafındaki tüylerde bulunan bir toksin (thaumetopoein) ile korurlar. Tüyler, şişmeye, şiddetli alerjik reaksiyona ve anafilaktik şoka neden olabilen toksini enjekte eder. Tehdit altındaki bir tırtıl, tüylerini zıpkın gibi fırlatabilir. Tüyler yuvalara ve enfekte ağaçların etrafına dökülür, bu nedenle rüzgar çam ağaçlarının altından yayılabilir. Bazı kaynaklara göre, dökülen tüyler bir yıl veya daha uzun süre zehirli kalabilir.
Avcıları ve Tehlikeleri
1- Yumurta parazitleri: Bu parazitler yumurtalar içerisinde gelişip onunla beslenen böceklerdir. Bunlar: Anastatus bifasciatus, Ocencyrtrus pityocampa, Tetrastichus servadeii
2- Tırtıl parazitleri: Bu parazitler çamkese böceğinin tırtılının üzerine yumurtalarını koyup tırtılın iç organlarım yemek suretiyle gelişip, onların ölümünü sağlayan parazitlerdir. Önemlileri; Mteorus versicolor, Phyrix caudata ‘dır
3- Krizalit parazitleri: Bu parazitler ise gelişimlerini krizalitler üzerinde yapan ve onun içerisini yiyerek beslenen faydalı böceklerdir. Önemli olanlar : Villa brunea, Ichneumon rudis, Conomorium eremita ‘dır.
4- Yırtıcıları: Çamkese böceğinin 8 adet yırtıcısı vardır. Bunlardan; Vespa germanica ve Calosoma sycophanta en önemlisidir. Calosoma sycophanta ‘nın kurtları Çam keseböceğinin krizalitlerini ve tırtıllarını parçalamak suretiyle yerler.