Alem (Kingdom): Hayvanlar (Animalia)
Şube (Phylum): Kordalılar (Chordata)
Sınıf (Class): Reptilia
Takım (Order): Squamata
Familya (Family): Viperidae
Cins (Genus): Vipera
Av: Kemirgenler, kertenkeleler, kuşlar
Yaşam Alanı: Çoğunlukla kurak bölgeler
Beslenme Şekli: Etobur
Renk: Kahverengi, gri, siyah tonları
Ortalama Ömrü: 14 – 18 yıl
Boy: 25 – 75 cm
Boynuzlu engerek, boynuzlu kum engereği ve çöl boynuzlu engereği olarak da bilinir. “Boynuzlu” terimi, gözlerin ve burnun üzerindeki boynuz benzeri pullardan kaynaklanmaktadır. Bu özellikler, gözleri kumdan korumaya yardımcı olur. Yılan, benzersiz bir hareket şekline sahiptir. Yan yan hareket eden bir yılandır, yani yanlamasına bir şekilde ilerler. Tehdit edildiğinde, bu sürüngen bir çıngırak sesi çıkarır.
Tüm engerekler gibi, yılanın ısırığı tehlikeli olabilir. Zehirinin etkileri arasında kan pıhtılaşması ve kalpte zorlanma gibi durumlar bulunur. Nadir durumlarda, bu yılanın zehri nedeniyle insanlar hayatlarını kaybetmiştir.
Boynuzlu Engerek’in bilimsel adı Cerastes cerastes‘tir.
Bu yılan, Cerastes cinsinin bir üyesidir ve aynı cinste yer alan diğer bir tür ise yaygın olarak bilinen veya Sahra kum engereği olarak adlandırılan Cerastes vipera‘dır. Her iki tür de genellikle kum engereği olarak adlandırılır ve boyut olarak nispeten küçüktürler, genellikle sadece 60 cm uzunluğa kadar büyürler.
Bazen boynuzlu engerek ismi, tamamen alakasız türlerde de kullanılır. Bunlar arasında boynuzlu puff adder (Bitis caudalis) ve kum engereği (Vipera ammodytes) bulunur.
Aşağıda bu yılanlar, tanımlama özellikleri, yaşam alanları, avları ve daha fazlası hakkında kapsamlı bir bilgi sunulmuştur.
En eski gerçek yılan fosili olan, arka bacakları olmayan Hassiophis terasanctus, 112 milyon ile 94 milyon yıl öncesine tarihlenmektedir.
Boynuzlu engerek, Viperidae ailesine aittir ve bu familya ilk olarak Miyosen döneminde ortaya çıkmıştır.
Boynuzlu engerek, çöl ortamına uyum sağlamak için birkaç evrimsel özellik geliştirmiştir. Boynuzların evrimsel olarak neden geliştiğine dair birkaç teori vardır. Bir teori, boynuzların, gözlerini kumdan koruduğunu ve kumun gözlerin üzerinde birikmesine izin verdiğini öne sürer. Diğer bir teori ise, boynuzların varlığının, başlarının alışılmadık silueti nedeniyle avcıların onları yılan olarak tanımlamasını zorlaştırdığıdır.
Boynuzlu engereğin çöl habitatında hayatta kalmasına yardımcı olan bir diğer adaptasyon, yan yürüme hareketidir. Bu hareket, yan yürüme çıngıraklı yılanı (Crotalus cerastes) ve Namib çölü yan yürüme engereği (Bitis peringueyi) gibi yılan türleri tarafından da kullanılır. Bu, yılanın çöl kumları üzerinde yana doğru hareket etmesini ve eğimleri daha kolay tırmanmasını sağlar.
Boynuzlu engerekler, genellikle 30 ila 60 cm arasında bir uzunluğa sahipken, bazıları 85 cm’ye kadar uzayabilir. Bu yılanlar, kalın bir orta gövdeye, ince bir kuyruğa ve dar bir boyuna sahip, sağlam yapılıdır. Dişilerin başları ve gözleri daha küçük olsa da genellikle daha büyük boyutlara ulaşırlar.
Bu özellikler, boynuzlu engereği diğer yılanlardan ayırt etmek için kullanılabilir ve bu adaptasyonlar, yılanın çöl ortamında hayatta kalmasına yardımcı olur.
Bu yılanlar evcil hayvan olarak besleniyor olsa da, onlardan uzak durmak en doğru yaklaşımdır. Bu yaratıklar yırtıcıdır ve davranışları tahmin edilemez. Vahşi doğaya ait olan bu tür, esaret altında tutulmaya uygun değildir. Zorlu koşullarda yaşamaya adapte olmuşlardır, ancak bu adaptasyonlar kafeslerde yaşamayı veya insan eliyle tutulmayı kapsamaz. Boynuzlu engereklerin ortalama yaşam süresi 14 ila 18 yıl arasındadır.
Bu zehirli sürüngen, Orta Doğu ve Kuzey Afrika’ya özgüdür ve taşlı çöller – yarı kurak ekosistemlerde yaşar. Orta Doğu ve Kuzey Afrika çöllerinde yaygın olarak bulunan bu yılan, genellikle güneybatı İsrail ve güneybatı Arabistan’da görülür. Ayrıca Sahra Çölü’nü de mesken tutar. Yılanın yaşam alanı, Mali, Nijer, Sudan, Çad ve Moritanya’ya kadar güneye doğru uzanır.
Bu sürüngen, kumlu çöller ve kayalık tepeleri tercih eder. Wadi adı verilen ve bölgenin yağışlı sezonu dışında son derece kuru olan vadilerde, çukur ve kanallarda bulunabilirler. Sahra’nın Sahel adı verilen bölgesinde nadir de olsa bu sürüngenlere rastlanmıştır. Kumullar arasında ve nadiren de olsa düz çakıllı arazilerde ve kayalık zeminlerde bulunabilirler. Yalnız bir yaratık olan boynuzlu engerek, doğu Sina’da Arap boynuzlu engereği ile bir arada yaşamayı başarmış bir adaptasyona sahiptir.
Boynuzlu engereğin yırtıcıları arasında bal porsuğu, Nil varanı ve vahşi kediler bulunur. Tehdit edildiğinde, engerek kıvrılır ve kılçıklı pullarını birbirine sürterek hırıltılı sesler çıkarır. Bu davranış, potansiyel tehditleri caydırmaya yönelik bir savunma mekanizmasıdır.
Bu yılanın zehri diğer yılanlar kadar toksik olmasa da, nadiren ölümcül sonuçlar doğuran vakalar bildirilmiştir. Zehrin toksisitesi, yılanın bulunduğu bölgeye göre değişiklik gösterebilir. Boynuzlu engerek, menteşeli ve içi boş dişlerle donatılmıştır. Ağız açıldığında bu dişler ısırma pozisyonuna gelir ve zehri etkili bir şekilde iletebilir.
Boynuzlu engereğin zehri 13 farklı toksin içerir ve bu toksinlerin bileşimi, yılanın yaşadığı bölgeye göre değişir. Güçlü bir zehir karışımı hızla hemorajik etkiler (kanamalı) gösterebilir.
Isırıklar şu etkilere neden olabilir:
Boynuzlu engereğin zehir üretimi, kurutulmuş zehirde 20 ila 100 miligram arasında değişir. İnsanlar için ölümcül olabilecek bir doz 40 ila 50 mg’dir.