İbibik

Bilimsel Sınıflandırması

Alem (Kingdom): Hayvanlar (Animalia)
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Aves
Takım (Order): Bucerotiformes
Familya (Family): Upupidae
Cins (Genus): Upupa

Genel Bilgiler

Av: Karıncalar, çekirgeler ve diğer böcekler
Beslenme Şekli: Hepçil
Yaşam Alanı: Ormanlar, ovalar ve savanlar
Boy: 25 – 35 cm
Ağırlık: 45 – 100 gr
Yaşam Süresi:  Yaklaşık 10 yıl

İbibik, büyük bir baş uzantısu ve sıra dışı renklere sahip, karada beslenen bir kuş cinsidir.
İbibik kuşu, Avrupa, Asya ve Afrika’nın çoğu bölgesinde yaşamaktadır. Vahşi doğada karşılaşıldığında, küçük boyutuna rağmen gerçekten etkileyici bir gösteri sunabilir. Tüylü tepesi, açık ara en belirgin özelliğidir. Bu özelliği görsellik ve iletişim aracı olarak hizmet eder.

İbibik cinsinin bilimsel adı Upupa’dır. Adı, kuşun yaptığı benzersiz seslendirmeden türetilmiştir. İbibik taksonomik sınıflandırması bazı anlaşmazlıkların konusudur. Şu anda cinste genellikle üç canlı türü olduğu düşünülmektedir: Afrika ibibik (Upupa africana), Avrasya ibibik (Upupa epops) ve Madagaskar ibibik (Upupa marginata).

Afrika ve Madagaskar ibibikleri bir zamanlar Avrasya ibibikinin alt türleri olarak kabul edilmiştir, ancak fiziksel ve ses farklılıkları nedeniyle birbirlerinden ayrılmışlardır ve kendi benzersiz türlerini oluşturmuşlardır (ancak bazı taksonomistler onları hala birlikte sınıflandırabilir). Dördüncü bir tür olan Saint Helena ibibik, muhtemelen 16. yüzyılın bir noktasında soyu tükenmiş olduğu düşünülmektedir.

Upupa, Upupidae familyasının yaşayan tek cinsidir, bu yüzden ona benzeyen birkaç kuş daha vardır.

İbibik Hakkında İlginç Bilgiler

• İbibik kuşu, insanlık tarihi boyunca birçok kültürde önemli bir rol oynamıştır. Çeşitli dini kitaplarda, Mısır hiyerogliflerinde, Yunan oyunlarında ve Çin metinlerinde bu kuştan bahsedilir.
• Yahudi geleneğinde, ibibik kuşu Kral Süleyman’ı Saba Kraliçesi ile buluşmaya götürdü. Şu anda İsrail’in ulusal kuşudur.
• Bir kokarca gibi, ibibik kuşu tehditleri savuşturmak için kötü kokulu kimyasallar yayabilir.

Fiziksel Özellikleri ve Davranışı

İbibik, 25 – 35 cm uzunluğunda ve 100 gram ağırlığa ulaşabilen küçük-orta boy bir kuştur. Siyah beyaz çizgili kanatları, uzun ve ince gagası, kısa bacakları ve vücudunun geri kalanında renkli tüyleri vardır.

Belki de en belirgin özelliği, başının üstündeki parlak süslemeli uzantısıdır. Tepe, beyaz yamalar ve siyah uçlarla kırmızı veya turuncu renktedir. Tepe tüyleri, kuşun ruh halini diğer hayvanlara bildirmede önemli bir rol oynar. Kuş sakin ve rahat olduğunda, tüyler kafasına sıkıca yaslanır. Ancak kuş heyecanlandığında veya tedirgin olduğunda, tüyleri olduğundan daha büyük görünmesi için kaldırılabilir.

İbibiklerin başka birçok büyüleyici özelliği vardır. Örneğin, diğer kuşlardan daha çok bir kelebeğe benzeyen oldukça değişik bir hareketle kanatlarını çırparlar. Avlarını öldürmek ve sindirilemeyen kısımları çıkarmak için bir yüzeye vurabilirler. Hayvan ayrıca, yırtıcıları caydırmak için kötü kokuya sahip özel bezler aracılığıyla kimyasallar ve yağlar da üretebilir.

Çiftleşme ve çocuk yetiştirme dışında, ibibikler çoğunlukla kendi başlarına avlanmayı ve yemeyi tercih eden yalnız yaratıklardır. Ancak sayı olarak kaybettiklerini birkaç savunma mekanizmasıyla telafi ediyorlar. En önemli savunmalardan biri (yukarıda bahsedilen kimyasalların dışında), hayvanın yırtıcılara veya kendi türünün üyelerine karşı tehlikeli bir silah görevi görebilecek güçlü gagasıdır. Bölge veya eşler için savaşırken, erkekler (ve hatta bazen dişiler) birini ağır şekilde yaralayabilecek veya sakat bırakabilecek acımasız bir hava düellosuna girebilir.

İbibiklerin mevsimsel hareketleri bulundukları yere göre oldukça değişkenlik gösterebilir. Avrupa ve Asya’daki ılıman bölgelerin ibibikleri, üremeden sonraki kış aylarında genellikle Afrika’ya veya Güney Asya’ya göç eder. Buna karşılık, Afrika ibibikleri yıl boyunca büyük ölçüde aynı bölgede kalırlar. Yetişkinler genellikle üreme mevsiminden sonra tüy dökmeye başlar.

Yaşam Alanı

İbibik, Sibirya, Sahra ve diğer yarı çorak alanların en aşırı iklimleri dışında, Avrasya ve Afrika kıtalarının çoğunda geniş bir alanda yaşayabilirler. Afrika ibibiklerinin menzili, Kongo’dan Afrika’nın güney yarısının çoğuna kadar uzanır. Madagaskar ibibik neredeyse yalnızca Madagaskar adasıyla sınırlıdır.

Avrasya ibibik açık ara en yaygın türdür. Coğrafi bölgelere ayrılmış yedi farklı alt tür içerir.

İbibikler, bu bölgelerin ılıman ve tropik bölgelerinde ormanları, savanları ve otlakları tercih etme eğilimindedir. Seyrek bitki örtüsü ve içinde konumlanabilecekleri ağaçlar, uçurumlar veya kayalıklar ile bol miktarda açık alana ihtiyaç duyarlar. Çoğu kuş türü özenli yuvalarını dallarda inşa ederken, ibibik bunun yerine küçük yarıklarla yetinir.

Beslenmesi

Her yerde yaşayan ibibiklerin beslenmesi, örümcekler, tohumlar, meyveler ve hatta küçük kertenkeleler ve kurbağalar dahil olmak üzere birçok farklı gıdadan oluşur. Bununla birlikte, ibibiklerin en yaygın yiyecekleri ağustos böcekleri, cırcır böcekleri, çekirgeler, karıncalar, termitler ve yusufçuklar gibi böceklerdir.

Kuş, zeminde yiyecek arayabilir ve topraktan yiyecek çıkarmaya çalışabilir. Yerde yiyecek bulamazsa, havadan uçan böcekleri yakalar. Gaganın etrafındaki güçlü kaslar, yerde yiyecek ararken ağzını açmasına izin verir.

Avcıları ve Tehlikeleri

İbibik, kediler ve büyük etçil kuşlar da dahil olmak üzere vahşi doğada yalnızca birkaç doğal yırtıcıya sahiptir. İnsanlar genel olarak ibibiklerin hayatta kalması için önemli bir tehdit olmamıştır.
Kuş çoğunlukla insanlar ve ekili ürünlerimiz için bir sıkıntı olarak kabul edilen zararlıları yediğinden, ibibik birçok ülkede bir dereceye kadar koruma altındadır. Çok basit çevresel ihtiyaçları ve çeşitli beslenmeleri sayesinde, farklı ekosistemlere ve durumlara uyum sağlamada da iyidir. Bununla birlikte, avlanma ve habitat kaybı bazen ibibiklerin belirli alt türleri üzerinde biraz stres yaratabilir.

Yaşam Döngüsü

İbibikler, üreme mevsimi boyunca yalnızca tek bir kuşla çiftleşen tek eşli yaratıklardır. Erkekler, ona beslenmesi için bir hediye böcek getirerek dişiye kur yapmaya çalışacaklardır. Daha önce de belirtildiği gibi, eşler için birbirleriyle kıyasıya rekabet edebilirler. İbibikler kendilerine bir eş bulduktan sonra üreme mevsimi boyunca çiftleşirler.

Dişiler bir seferde 12’ye kadar yumurta bırakabilir. Yumurta boyutu, kuzey türlerinde daha büyük ve ekvatora daha yakın türlerde daha küçüktür. Kuluçka süresi 15 ila 18 gün sürer ve yavrular farklı zamanlarda yumurtadan çıkar. Dişiler yumurtaları kuluçkaya yatırma sorumluluğuna sahiptir ve bu süreçte erkekler yiyecek toplamakla görevlidir.

Dişi yumurtladıktan sonra çürük ete benzer, zararlı bir kokulu madde salgılamaya başlar ve kimyasalı kendi tüylerine ve civcivlerinin her yerine sürer. Bu maddenin yırtıcıları caydırdığı ve potansiyel olarak parazitleri ve zararlı bakterileri yok ettiği düşünülmektedir. Bu salgı yavrular yuvadan ayrılana kadar devam eder. Ancak yavrular kendi başlarına bırakıldıklarında tam olarak savunmasız değildirler. Yumurtadan çıktıktan kısa bir süre sonra, tehdit edici bir hayvana dışkı fışkırtma yeteneğini hızla geliştireceklerdir. Ayrıca yırtıcıları korkutup kaçırmak için tıslama sesi çıkarırken gagalarıyla da vurabilirler.

Yavrular genellikle tüm vücudu kaplayan kabarık beyaz tüyler ile doğarlar. Bir ay boyunca tüm yetişkin tüylerine sahip olurlar. Bir ibibikin ortalama ömrü vahşi doğada 10 yıldır.

Popülasyonu

İbibik sayıları, doğal yaşam alanlarının çoğunda stabildir. Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) Kırmızı Listesine göre, ibibiklerin koruma statüsü en az endişeyi hak ediyor. Dünya çapında yaşayan 5-10 milyon ibibik olabileceği tahmin edilmektedir. Bununla birlikte, yaygın Avrasya ibibikinin popülasyon sayıları biraz azalıyor olabilir.

Dünya çapında yaygın dağılımı nedeniyle, her alt tür tamamen farklı durumlar ve baskılarla karşı karşıya olabilir.