Bilimsel Sınıflandırması

Alem (Kingdom): Hayvanlar (Animalia)
Şube (Phylum): Kordalılar (Chordata)
Sınıf (Class): Memeliler (Mammalia)
Takım (Order): Diprotodontia
Aile (Family): Vombatidae
Cins (Genus): Vombatus
Bilimsel Adı: Vombatus Ursinus

Genel Bilgiler

Av: Otlar, Çalılar, Kökler
Avcı: Tilki, Yabani Köpekler
Yaşam Alanı: Ormanlık bölgeler ve çalılıklar
Beslenme Şekli: Otobur
Renk: Kahverengi, gri
Yaşam Süresi: 20 – 26 yıl
Ağırlık: 20 – 35 kg

Vombatlar, bölgelerini işaretlemek için küp şeklinde dışkılar yaparlar. 

Vombatlar, yalnızca Avustralya ve Tanzanya’da yaşayan tıknaz küçük otobur hayvanlardır. Keseli hayvanlardır, yani bebeklerini doğduktan sonra bir kese içinde taşırlar. Vombatlar mükemmel kazıcılardır ve yaşamak için tüneller ve oyuklar oluştururlar. Sindirim sistemleri o kadar yavaştır ki, yiyeceklerini sindirmeleri iki hafta kadar sürebilir.
Yaygın vombat’ın bilimsel adı Vombatus ursinus’tur. ‘Vombatus’ kelimesi vombat benzeri anlamına gelir ve ‘ursinus’ ayı gibi anlamına gelir. Kuzeydeki tüylü burunlu vombat, Lasiorhinus krefftii’dir ve güneydeki tüylü burunlu vombat, Lasiorhinus latifrons’tur. ‘Lasio’ kıllı anlamına gelir ve ‘rhinus’ burun anlamına gelir, bu vombatları burunlarında kıllarla tanımlamak için kullanılır.

Fiziksel Özellikleri ve Davranışı

Vombatlar, ağır, sağlam bir görünüme sahip, küçük, gri, ten rengi veya kahverengi ayılar gibi görünen hayvanlardır. Onlara biraz koruma sağlayacak kadar uzun ancak yabani ot ve kirle dolmayacak kadar da kısa yoğun tüyleri vardır. Üçgen kulakları başlarından yukarıya doğru uzar. Küçük, küt kuyrukları vardır.

Bu hayvanların, kazmak için kullandıkları büyük, ağır pençelere sahip kısa, güçlü bacakları vardır. Keseli hayvanlardır, bu nedenle dişilerin bebeklerini büyüttükleri keseleri vardır, ancak keseleri arkaya, kuyruklarına bakar, böylece anneleri tüneller ve delikler kazarken bebekler toprakla kaplanmaz!

Vombatlar 80 ila 129 cm uzunluğundadır ve (14,5 ila 36,29 kg arasında herhangi bir ağırlıkta olabilirler. Şimdiye kadar kaydedilen en büyük vombat, yaklaşık olarak yeni doğmuş bir buzağı ile aynı ağırlıktaydı. (40 kg). Bu Vombat Avustralya’da bir vahşi yaşam parkında yaşamıştır ve  ve ismi “Patrick” olarak bilinirdi.

Vombatlar genellikle yuvalarda yalnız yaşarlar. Tüylü burunlu vombatlar ise kendi türlerinden başkalarıyla büyük bir yuvayı paylaşabilir. Bu yuvalar, 20’ye kadar giriş ile yaklaşık 30 m uzunluğunda olabilir.

Genel olarak utangaç bir gece hayvanıdırlar.  İnsanlarla aynı bölgede yaşayabilirler ancak bu hayvanlar tehlikeden saklanma eğiliminde olduklarından çok zor görülürler. Utangaçlıklarına rağmen, bazı durumlarda, özellikle de birbirlerini ısırabildikleri üreme zamanlarında çok agresifleşebilirler. Bununla birlikte, fiziksel olarak dövüş nadirdir. Bir dövüşü kaybedeceğini anlayan vombat, yaralanıncaya kadar savaşmak yerine alandan uzaklaşır.

Vombatların arka kısımlarını örten kalın bir kıkırdak tabakası vardır. Bir yırtıcı hayvan bir vombata saldırmaya çalışırsa, yuvasına girerek yırtıcı hayvanın saldırması için sadece arka kısmını açıkta bırakacaktır. Saldıran hayvan genellikle bu sert kıkırdağı ısırmaz, bu nedenle vombat tehlikeden kaçar. Vombat ayrıca avcıya tekme atmak için arka bacaklarını kullanabilir ve genellikle ağır arka pençeleriyle onu yaralayabilir.

Vombat Nerede Yaşar?

Vombatlar yalnızca Avustralya veya Tanzanya’da yaşar. Eskiden daha fazla bölgede yaşıyorlardı ancak insanlarla olan çatışmalar ve çevresel mücadeleler sayılarının ve bölgelerinin küçülmesine neden olmuştur. Vombatlar, yuvalarını kazmak için yeterli açık alan olduğu sürece, hem dağlarda hem de düz açık alanlarda yaşayabilirler.

Gece aktif olan vombatlar, gündüzleri yuvalarında uyurlar, geceleri beslenmek için dışarı çıkarlar. İnsanlar tarafından nadiren görülürler. Yuvaları çiftlik sahipleri için zahmetlidir, çünkü bu yuvalar çiftlik hayvanlarına zarar verebilir. Bu nedenle topraklarında vombatları keşfeden çiftçiler onlardan kurtulmaya çalışırlar.

Avları ve Avcıları

Vombat Ne Yer?

Vombatlar, bölgelerinde yetişen farklı bitkilerin çoğunu yiyen vejetaryenlerdir. Taze bitkileri tercih ederler, ancak bulduklarında insanlar tarafından yetiştirilen sebzeler de dahil olmak üzere hemen hemen her şeyi yerler. Bir kuraklık olursa yemek için kazı yaparak ot köklerine ulaşırlar.

Vombatlar aynı büyüklükteki diğer hayvanlardan daha az yiyeceğe ihtiyaç duyarlar çünkü metabolizmaları çok yavaştır. Bu, yiyecek aramak için çok fazla zaman harcamak zorunda olmadıkları ve enerji tasarrufu yapmalarına izin verdiği anlamına gelir. Ayrıca, yediklerini sindirmek için iki haftaya kadar zaman harcayarak, vücutlarına yedikleri gıdalardan mümkün olduğu kadar çok besin çıkarması için zaman tanırlar.

Çok kuru bir iklimde yaşadıkları için, kıllı burunlu vombatlar su içmeye ihtiyaç duymadan uzun süreler boyunca yaşamaya adapte olmuşlardır. Su ihtiyaçlarının çoğunu bitkilerden ve çiğlerden aldıkları su ile karşılarlar. Tüm vombatlar yağmurdan sonra su içmeyi severler. Su birikintileri ve havuzlar ararlar.

Vombatın Tehlikeleri

Vombatlar, yabani köpekler, tilkiler gibi birçok farklı yırtıcı tarafından avlanır. Yavru vombatlar da kartallar ve baykuşlar tarafından avlanır. Birçok bölgede köpekler vombatları öldürür. İnsanlar vombatlar için en büyük tehditlerden biridir, çünkü birçok insan vombatları haşere olarak adlandırır ve onlardan kurtulmak için onları avlar, tuzağa düşürür veya zehirler.

Diğer hayvanlar da yaşadıkları bölgelerdeki az sayıdaki kaynak için vombatlarla rekabet eder. Tavşanlar, koyunlar ve sığırla gibi insanlar tarafından vombatların bölgelerine getirilen hayvanlar gıda rekabeti oluşturur. Sadece aynı yiyecekleri paylaşmakla kalmazlar, tavşanlar vombat yuvalarına girebilir veya sığırlar yuvalarına basıp yuvaları yok edebilirler.

Açlık, özellikle kurak yıllarda birçok vombatı öldürür. Vombatlara yönelik bir diğer ciddi tehdit de yolların varlığıdır. Karanlıkta fark edilmeleri zor olabileceğinden, geceleri arabalar tarafından rutin olarak öldürülürler.

Yaygın vombatlar Uluslararası Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tarafından nesli tükenme tehlikesi en az endişe verici hayvan (LC) olarak listelenmiştir, yani bu noktada onların neslinin tükenmesi konusunda bir endişe yoktur. Güney kıllı burunlu vombat da en az endişe verici olarak listelenmiştir. Bununla birlikte, Kuzey kıllı burunlu vombatın kritik olarak tehlikede olduğu kabul edilir ve yaşan sayılarının sadece 500 civarı olduğu tahmin edilmektedir.

İlginç Bilgiler

• Vombatlar, kendilerinin kazdıkları yeraltı yuvalarında yaşayan hayvanlardır.
• Vombat yavruları oynamayı sever ve eğlenmek için çok zaman ve enerji harcar.
•  Bazı vombatlar hiç su içmeden haftalar hatta aylarca yaşayabilir.
• Avustralyalılar her yıl 22 Ekim’de bu hayvanların onuruna Vombat Günü’nü kutlar.
• Yavru vombatlar yaklaşık altı ay annelerinin keselerinde yaşarlar.

Yaşam Döngüsü

Vombatlar genellikle 2 yaşlarında olgunlaşıp çiftleşirler. Belirli bir üreme mevsimi yoktur. Bir dişi üremeye hazır olduğunda, dışkı küplerini yaşadığı alanın etrafına saçar. Bu küplerin üzerinde, bölgedeki herhangi bir erkeğe hazır olduğunu gösteren feromonlar vardır. Çift üremek için bir araya gelir ama sonra ayrılırlar. Anne yavrusunu tek başına büyütür.

Vombat bir keseli hayvandır, yani dişilerin, doğduklarında bebeklerini taşıdıkları keseleri vardır. Gebelik süresi 20 ila 22 gündür ve çoğunlukla sadece tek bir yavru doğururlar. Bebek doğduğunda küçücük, çaresiz ve kördür. Kendi başına hayatta kalamaz. Doğumdan sonra, yavru annesinin kesesine gider ve içine tırmanır, burada altı aya kadar kalır. Yavru, bir yıl kadar da annesiyle birlikte yaşar.

Esaret altındaki vombatların 30 yıl kadar yaşadıkları bilinmesine rağmen vahşi doğada ortalama 5 ila 20 yıl arasında yaşarlar.

Vombat Popülasyonu

Vahşi doğada yaşayan vombatların sayısı bilinmemektedir. Yaygın vombatların bol olduğu kabul edilir, ancak bunların kaç tane olduğuna dair güncel bir tahmin yoktur. Türler nesli tükenme tehlikesi bakımından en az endişe verici olarak listelenmiştir, yani sayıları popülasyonlarını sürdürmek için yeterli görünmektedir. Güney kıllı burunlu vombatların sayısıyla ilgili tahminler, nüfuslarının 100.000 ila 300.000 arasında olduğu yönündedir. Kuzeydeki kıllı burunlu vombatların sayısı, Güneydoğu Avustralya’da çok küçük bir alanda yaşadıklarından dolayı daha iyi bilinir. Koruma çabaları nedeniyle, bu türün sayısı artmaktadır, ancak şu anda hala 500’den az sayıdadırlar. Nesli tükenme tehlikeleri kritik olarak kabul edilmektedir.