Bilimsel Sınıflandırması

Alem (Kingdom): Hayvanlar (Animalia)
Şube (Phylum): Chordata
Sınıf (Class): Reptilia
Takım (Order): Squamata
Familya (Family): Lacertidae
Cins (Genus): Lacerta
Bilimsel Adı: Lacerta agilis

Kars Kertenkelesi Hakkında Genel Bilgiler

Av: Örümcekler, Böcekler, Çekirgeler
Yaşam Alanı: Otluk alanlar
Beslenme Şekli: Etobur

Fiziksel Özellikleri

Ortalama Yaşam Süresi:  5 – 8 yıl
Renk: Kahverengi, siyah, yeşil
Boy: 13 – 20 cm
Kilo: 10 – 20 gr

Kum kertenkelesi, Avrupa’daki en nadir sürüngenlerden biridir.

İlginç Bilgiler

• Kum kertenkeleleri olgunlaştıklarında yaklaşık 20 santimetre uzunluğa ve yaklaşık 15 gram ağırlığa ulaşırlar.
• Kum kertenkeleleri Avrupa’nın çoğu bölgesinde bulunabilir. İskoçya’daki İç Hebridler’deki Coll Adası’nda küçük bir nüfus vardır. Araştırmacılar ayrıca onları İskandinavya, İber Yarımadası ve Rusya, Moğolistan ve Çin’in batı bölgelerinde de bulmuşlardır.
• Kum kertenkeleleri kış aylarında yuva yapar. Bu sürece brumasyon denir.
• Kum kertenkeleleri, zemin sıcaklıkları ayaklarının yanmasını engelleyemeyecek kadar ısınırsa her ayağı hızla yerden kaldırır. Aynı anda dört ayağı havada olacak şekilde karınlarının üzerine uzanabilirler.
• Kum kertenkeleleri 20 yıla kadar yaşayabilir.

Fiziksel Özellikleri

Kum kertenkelesi genellikle kahverengidir. Yanlarında koyu lekeler vardır, bazı insanlar bu işaretler genel olarak ortada daha açık ve dış taraflarında daha koyu renkte olduğundan, göz gibi göründüğünü söylerler. Bu göz benzeri noktalar genellikle boyut olarak değişir.

Avrupa yeşil kertenkelesi veya Batı yeşil lacerta ile karşılaştırıldığında, kum kertenkeleleri çok tıknaz bir vücuda sahiptir. Vücutlarından en az 1,5 kat daha uzun kuyrukları vardır. Diğer kertenkeleler gibi, bu tür de bir şekilde tuzağa düşerse kuyruğunu kaybedebilir.

Erkekler dişilerden daha küçük olma eğilimindedir. Erkeklerin daha büyük kafaları vardır.

Çoğu erkeğin çiftleşme mevsimi boyunca daha parlak yeşile dönen işaretler vardır. Bilim adamları bunun, dişilerin onları daha kolay görebilmesi ve daha çekici bulması için olduğunu söylemektedir. Vücudundaki işaretler erkeklerde dişilere göre daha sıkışıktır.

Bu kertenkeleler yalnız bir yaşam sürerler, ancak büyük bir kayanın üzerinde iki kertenkelenin birlikte güneşlendiğini görebilirsiniz. Genellikle aynı boyuttadırlar. Çiftleşme mevsimi boyunca erkekler çok agresif hale gelir. Birbirleriyle ölümüne savaşabilirler.

Davranışı

Kum kertenkeleleri gün boyunca hareket ederler. Sık sık birlikte bir kum yığınının üzerinde uzanan kum kertenkele çiftleri görülebilir. Vücut ısısı üretmedikleri için vücutlarını ısıtmak için güneşten faydalanırlar.

Kum kertenkeleleri yeraltındaki yuvalarda yaşar. Günün ısındığını hissedene kadar dışarı çıkmazlar. Kış aylarında da yuvalarında kalırlar. İlkbaharda dışarı çıkma zamanı geldiğinde, erkekler genellikle dişilerden önce yuvalarını terk ederler.

Sabah yuvalarından çıktıklarında kum kertenkeleleri güneşte güneşlenir. Bilim adamları, avlanacak enerjiye sahip olmadan önce vücutlarını ısıtmak için güneş ışığına ihtiyaç duyduklarına belirtmektedir.

Kum kertenkeleleri yiyecek ararken birkaç metre hareket eder. Sonra dururlar ve hareketi dinlerler. Bir ses duyduklarında, kaynağı bulana kadar başlarını geriye doğru hareket ettirirler. Sonra ağızlarıyla avının üzerine atlarlar. Av 60 santimetreden fazla uzaklaşırsa, ondan vazgeçerler ve yeni yiyecek aramaya devam ederler.

Yaşam Alanı

Bu kertenkele genel olarak kuru fundalık alanlarda yaşarken, çevreye çok uyumludur.

Yaşamlarının büyük bir kısmında eğimli bir alanda yaşamayı tercih ederler. Ayrıca yuvalarını oluşturabilecekleri yumuşak bir yere ihtiyaçları vardır. Genellikle en az 30 santimetre derinliğe yapacakları yuvaları için yosunlu bir alanı tercih ederler. Bu alana yuvalarını yaparlar ve yumurtalarını bırakırlar.

Bu kertenkeleler genellikle otlu alanlarda yiyeceklerini avlarlar.

Kum Kertenkelesinin Beslenmesi

Kum kertenkeleleri etoburdur. Her gün çekirge, örümcek ve böcekler yemeyi tercih ederler, ancak yiyecek bulamazlarsa da uzun süre hayatta kalabilirler. Erkek kum kertenkeleleri, acıkırlarsa yavrularını ve diğer kertenkelelerin yavrularını da yiyebilirler.

Avcıları ve Tehlikeleri

Kum kertenkelelerinin başlıca avcıları yırtıcı kuşlar, özellikle kerkenezlerdir. Bir başka avcı da yılanlardır.

Bu kertenkeleler bu avcılardan kaçmaya çalışırken, tilki, porsuk, gelincik ve karga gibi diğer yırtıcı hayvanlara da yem olabilirler.

Bu kertenkele, avcılarından kaçmak için çeşitli teknikler kullanır. Birincisi, yırtıcı hayvanın bunu fark etmemesi umuduyla tamamen hareketsiz kalmaktır.. Bu işe yaramazsa, yuvasına kaçmaya çalışır. Bu iki tekniğin işe yaramadığı durumlarda, kuyruğunu geride bırakabilir. Kuyruk yerde birkaç dakika kıpırdar ve bu genellikle avcının dikkatini çekmek için yeterli olup kertenkeleye kaçması için zaman tanır.

İnsanlar, doğal yaşam alanlarını tehdit etmeleri nedeniyle bu kertenkeleler için bir başka büyük tehdittir. Uluslararası Doğa Koruma Birliği, bu kertenkelenin nesli tükenme tehlikesini en az endişe verici olarak sınıflandırmaktadır.

Yaşam Döngüsü

Bilim adamları, dişi kum kertenkelesinin eşlerini seçtiklerine söylemektedir. Hatta uzaktan akraba olanları tercih etme eğilimleri vardır. Her dişi genel olarak Mart ve Nisan aylarında birkaç erkekle çiftleşir, ancak her yıl yalnızca bir kez yumurta bırakırlar. Dişi daha uzaktan akraba olan bir eş seçmede başarılı olursa, o zaman genellikle daha fazla yumurta bırakır.

Yavru kum kertenkeleleri, anne yumurtalarını bıraktıktan sonra yuvaya dönmediğinden, doğduklarında kendilerine bakmaları gerekir. Yavrular yaklaşık iki yıl içinde cinsel olgunluğa ulaşır.

Doğal ortamlarında ortalama yaşam süreleri yaklaşık 12 yıldır. Esaret altında yaklaşık 20 yıl yaşayabilirler.

Popülasyonu

Dünyada tam olarak kaç tane kum kertenkelesi tespit edilmemiştir. Bilim adamları, sayılarının ciddi şekilde azaldığını düşünmektedirler.